Cóc không chỉ là loài động vật quen thuộc với nhà nông mà còn có tác dụng điều trị bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, nhựa trên da và tuyến mang tai Cóc chứa chất độc có hại đến con người. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng và cách dùng của dược liệu này.
Thiềm tô (Secretio Bufonis) là nhựa tiết ở tuyến sau tai và tuyến trên da của con Cóc chế biến mà thành. Loài cóc phổ biến ở nước ta là Bufo melanostictus. Ngoài nhựa (thiềm tô), loài động vật này còn cho ta thịt dùng làm thuốc chữa bệnh cam còm (gầy, suy dinh dưỡng) của trẻ con.
Ở nước ta và một số nước lân cận như Campuchia, Lào và Trung Quốc, loài cóc khá phổ biến. Chúng thích môi trường ẩm thấp của vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt ưa thích những nơi gần sông ngòi, chỗ ẩm ướt như ruộng nương, khe tường. Sau những trận mưa, Cóc thường nhảy ra khỏi hang đi kiếm ăn.
Là loại động vật lưỡng cư. Khi trưởng thành, nó sống ở trên cạn. Thức ăn là các loại côn trùng gồm: cào cào, châu chấu và sâu bọ.
Loài này có thân ngắn. Đầu có hai mắt to, lồi, mõm ngắn tù, miệng rộng, bụng phình to. Da khô, sần sùi, với những mụn to nhỏ xen kẽ 2 tuyến lớn ở trên mắt. Trong mụn và tuyến có chứa nhựa độc, thường tiết ra khi chúng gặp tình huống nguy hiểm.
Hai chân sau dài và chắc hơn hai chân trước. Lưng màu vàng xám hoặc xám đen. Các mụn Cóc thường sẫm màu. Cóc đực nhỏ hơn Cóc cái.
Cóc đẻ vào tháng 11-6, trứng nổi nở thành nòng nọc, sống trong nước rồi rụng đuôi, mọc chân thành Cóc. Đây là loài có ích cho nhà nông.
Tùy theo từng nơi khác nhau, có thể bắt cóc bằng những cách khác nhau:
Bộ phận dùng: Thịt và nhựa.
Cách lấy thịt:
Cách thu hoạch nhựa:
Bảo quản vị thuốc ở nơi khô ráo, tránh mối mọi, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp.
>> Xem thêm: Miết giáp: Vị thuốc quý bổ dưỡng từ ba ba
Nhựa Cóc chứa các thành phần hóa học sau:
Thịt Cóc có giá trị dinh dưỡng rất cao, bao gồm:
Cường tim giống Digitalis và hưng phấn trung khu hô hấp (do có Bufotoxin). Trần Khắc Khôi và cộng sự (1933) cho rằng độc tính của nhựa là do tác dụng trên thần kinh hoặc trực tiếp trên cơ tim.
Bufotenin sẽ gây tăng huyết áp với hiện tượng kéo dài co mạch ở thận.
Giảm đau, nâng cao ngưỡng đau của cơ thể, kháng viêm, ức chế sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư và nhiều loại vi khuẩn như trực khuẩn mủ xanh, liên cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn…
Gây tê cục bộ: Khi đắp nhựa cóc lên da hay niêm mạc thì lúc đầu thấy có hiện tượng kích thích, sau thấy tê cục bộ.
Kích thích trên niêm mạc dạ dày và gây nôn (nhựa Cóc).
Nâng cao tế bào miễn dịch và thể dịch miễn dịch của chuột nhắt và có tác dụng chống dị ứng.
Lợi tiểu, hóa đàm, giảm ho, bình suyễn, ức chế sự tiết dịch của tuyến mồ hôi và tuyến nước bọt.
Atropin có tác dụng giải độc nhựa cóc, Adrenalin không có tác dụng giải độc.
Tính vị:
Quy kinh: Nhập túc dương minh, thiếu âm. (Sách Bản thảo thông huyền)
Tác dụng:
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng mà có thể dùng vị thuốc theo nhiều cách khác nhau. Dùng riêng hoặc kết hợp với các vị thuốc khác đều được. Nhựa và thịt Cóc có độc, trong đó nhựa của nó thuộc loại thuốc độc bảng A.
Liều dùng:
Triệu chứng nhiễm độc (thường do uống quá liều):
Các xử lý:
Rửa dạ dày, rửa ruột, truyền dịch chống choáng. Thường có thể từ sau 1 – 12 giờ cấp cứu, bệnh nhân hồi phục.
Bài Lục thần hoàn:
Thịt cóc sau khi đã lột da và bỏ nội tạng sẽ đem đi nướng ăn. Mỗi ngày ăn 1 con. Ăn liên tục trong khoảng 1 tuần.
Thiềm tô, Xạ hương, Nhân sâm, Tam thất mỗi lần uống 2 – 3 viên ngày 3 lần, nếu chưa kết quả gia mỗi lần 3 – 5 viên, ngày 4 lần, có thể dùng lâu dài. Đã trị 21 ca, ngực đau tức giảm rõ.
Cóc là loài động vật thân thuộc cũng là một vị thuốc cổ truyền được sử dụng từ rất lâu trong dân gian. Nhờ có nhiều tác dụng quý mà dược liệu này được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh cũng như cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, để có thể phát huy hết công dụng của vị thuốc đối với sức khỏe, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm soát rủi ro và những tác dụng không mong muốn.
Sâm đất từ lâu đã là một vị thuốc quý có công dụng điều trị…
Hàn Quốc là đất nước nổi tiếng với nền ẩm thực độc đáo nổi bật…
Gạo lứt là nguồn cung cấp các chất xơ hòa tan giúp giảm hàm lượng…
Những món quà tặng người thân, bạn bè mỗi khi đi du lịch ở đâu…
Trong số hơn 400 loài cá mập sinh sống khắp các vùng biển trên thế…
Cháo là loại thực phẩm bán lỏng, nó có thể nhanh chóng đi vào ruột…